Федотов (Федоров) Михаил Афанасьевич

(1929-1985)

         Михаил Афанасьевич Дьабыыл нэһилиэгэр, илин Сэбирдэх диэн алааска төрөөбүтэ. Аҕата Охонооһой, ийэтэ Мавра уол уон саастааҕар, быраата Вася биэһигэр өлбүттэр. Ол иһин абаҕаларыгар “Чаачыгый” холкуос чилиэнэ Федоров Байбал (Аччах) оҕонньордооххо иитиллибиттэр. Сэрии, сут сылларыгар Михаил Алаҕар оскуолатыгар үөрэнэ сылдьыбыт.1942 сыл, күһүн балаҕан ыйыгар Чурапчы 41 холкуоһун олоччу балык уонна түүлээх хоту оройуоннарга көһөрүү саҕаламмыта. Аллараа бэстээх биэрэгэр күһүҥҥү тымныыга, туох да хаххата суох аһаҕас халлаан анныгар, уонча хоммуттарын билэн,  Башарин Георгий Прокопьевич Дьокуускайтан тахсан, 29 тулаайах оҕолору хомуйан, куоракка киллэрэн детдомнарга туттартаабыта. Онно Михаил 27-с, быраата 28-с нүөмэринэн Федоров араспаанньанан учуокка турбуттара. Кэлин ол детдом дьиэтэ умайан, докумуоннарын саҥаттан оҥороллоругар Федотов диэн араспаанньалаан кэбиспиттэр.

          Михаил Афанасьевич ФЗО-ну бүтэрэн, тутааччынан, “Якутстрой” тэрилтэҕэ өлүөр диэри үлэлээбитэ.1956 сыллаахха эдэр тутааччылар Бүтүн Союзтааҕы мунньахтарыгар Москваҕа Саха сирин тутааччыларын ааттарыттан ыҥырыы таһааран, эдэр ыччаты тутууга сыһыарар туһунан этии киллэрбитэ. Ыҥырыы таах хаалбатаҕа, араас оройуоннартан , Дьокуускай куораттан, эдэр ыччат түмсэн, ыччат-комсомольскай биригээдэлэрэ тэриллэн, тутууга үлэлээбиттэрэ. Дойду үрдүнэн 1956 сыллаахха кырыс уонна оһорбо сири туһаҕа таһааран, тыа хаһаайыстыбатын өрө көтөҕөр күүрээннээх бачыым тэнийэн эрэр кэмэ этэ. Михаил Афанасьевич Дьокуускайга эдэр тутааччылар биригээдэлэрин салайан, былаанын 110-120%, тутууга биэс сыллаах (1961-19650) былаанын, түөрт сылынан толорон, үрдүк таһаарыылаахтык үлэлээн, ССКП чилиэнэ буолар. Олус сүрэхтээх, үлэни таба тэрийэн, хаачыстыбалаахтык тутар эдэр тутааччы уолу М.А. Козлов, Г.Д. Старовойтов курдук сүдү тутуу салайааччылара, “Якутстрой” трест начальнига Е.Л.Жорницкай отчуотугар олус үрдүктүк сыаналаан, М.А. Федотов инициативатын хайҕаан суруйбуттара судаарыстыбаннай архыыпка харалла сыталлар. Оччолорго тутууга 3000 киһи үлэлиирэ үһү. Үгүс олорор дьиэлэри Ленин проспегар, Ирбэт тоҥу үөрэтэр институт лабораторнай корпуһун, тирии комбинатын комплексын, педагогическай училище үөрэтэр корпуһун, оҕо спортивнай оскуолатын, сибээс дьиэтин уо.д.а. туппуттара. Михаил Афанасьевич олохтоох каадыр быһыытынан, тыйыс, тымныы усулуобуйаҕа барсар матырыйаалы үөрэтэн, саҥаттан-саҥа ньыманы мындырдык олохтоон, тутууга элбэх саҥаны киллэрсибитэ. 1958 сыл бэс ыйын 9 күнүгэр ССРС Үрдүкү Сэбиэтин ыйааҕынан үлэҕэ үрдүк көрдөрүүлэрин иһин Социалистическай Үлэ Геройун аата иҥэриллибитэ. Ленин уордьанынан, “Кыһыл көмүс Сиэрпэ” уонна өтүйэ мэтээлинэн наҕараадаламмыта. Михаил оччотооҕуга 29 эрэ саастааҕа.

          Кэргэнэ эмиэ тутууга үлэлиирэ, арматурщик этэ. Ньурбаттан төрүттээх Софронова Елена Афанасьевна, кыыстаах уол оҕолоохтор. Кыыстара Наталья Михайловна, сиэнэ Вячеслав Дьокуускайга олороллор. Михаил, аас-туор олоҕо таайан 56 сааһыгар өлбүтэ. Уоппускатыгар Төҥүлүнэн, Дьабыылынан аймахтарыгар хам-түм сылдьара. Дьабыыл оскуолатыгар чекист Н.В. Петров 70 сааһын бэлиэтиир үбүлүөйгэ күндү ыалдьыт буолбута. Дьабыыл оскуолатын музейыгар Герой туһунан элбэх матырыйаал хараллан сытар, музей таһыгар 2010 сыллаахха ахсынньы 10 күнүгэр Герой бюһа туруоруллубута.